Hermanın DUNCKER (1874 - 1960)

Bilimsel maddeci filozof, iktisatçı ve tarihçi Duncker, çeşitli yüksek okullarda bilimsel maddecilik profesörlüğü ve Rostock Üniversitesi Toplum Bilimleri Fakültesi dekanlığı görevlerinde, bulunmuş, tüm yaşamı boyunca geniş etkinlikleriyle «üç kuşağın» hocası olmuştur.

İlk başlarda 'VVagner'in «Müzik ve Devrim»inden etkilenerek insanların müzik yoluyla toplumsal adalete ulaşabileceğine inanmış ve Leipzig Konservatuvarı'na yazılmış (1891 - 1895), daha sonra ise felsefe, ekonomi ve tarih öğrenimi görerek felsefe doktorasını vermiş, Leibzig'deki işçi hareketleriyle yakından ilgilenerek bununla gitgide dünyagörüşsel bir birlik içine girip Almanya'daki solun önderleri arasında yer almıştır. Bu arada, Nietzsche, Stirner, Schopenhauer ve VVundt'un yapıtlarının etkisinden de sıyrılarak, diyalektik ve tarihsel maddeciliğin kararlı bir temsilcisi olmuştur. Daha sonraki yıllarda ise, bilimsel maddeciliği, siyasal ekonomiyi ve bilimsel dünyagörüşünün yayılmasında büyük bir rol oynamış; İktisadi Yaşamın Gelişim Aşamaları (1907), İktisadi Temel Kavramlar (1910) ve Toplumculuk Nedir? (1909) gibisine öğretimsel yazılarında tarihsel ve diyalektik maddeciliği, çeşitli yönden saptırmalara karşı savunmuştur.

Rus sosyal demokratları ile yakın ilintisinden dolayı onların düşünceleriyle önceden tanışmış, pratikteki deneyimlerinin öğretisini yaparak, özellikle Lenin'in felsefi çalışmalarını yakından değerlendirmiş; ayrıca, bilimsel maddeciliğin klasiklerinin yapıtlarının yayınlanmasına öncülük ettiği kadar, ilerici kurumlarda da bunların öğretisinde bulunmuş; «Temel Kitaplar» dizisi oluşturarak, bilimsel maddeciliğin sorunlarının derinden incelenebilmesine olanak sağlamıştır. Bu arada, «Bilimsel Maddecilik Üstüne Yeni Bir Kitap», «Georg Lukacs île Ayrılıklar» ve «Max Adier'in Bilimsel Maddeciliği Çarpıtıcı» gibi yazılarıyla, bilimsel maddeci felsefeyi idealistçe çarpıtmalara karşı savunmuştur.

Faşizm döneminde ABD'ye geçişinden sonra 1947'de yeniden Almanya'ya dönerek çalışmalarını Rostock Üniversitesi'nde sürdürmeye başlamış, ayrıca siyasal yüksek okullar ile sendika yüksek okullarında dersler vererek, Demokratik Almanya'da etkin bir öğretim görevinde bulunmuştur. Bu bağlamda da, şu gibi önemli yazı ve çalışmalar ortaya koymuştur: «Toplumsal Mücadele ve Toplum Düzeni» (1947), «Bilimsel Maddeci Felsefeye Giriş» (1955), «Bilimsel Maddecilik-öncesi Felsefeye Giriş» (1955), «Bilimsel Maddeci Bilinç Öğretisi» (1948), «Bilimsel Maddecilik ve Aktivizm» (1948), «Altyapı ve Üstyapı» (1951), «Mantık ve Diyalektik Üstüne» (1951), «Özgürlüğün Sorunları» (1956). Duncker bu gibi çalışmalarıyla DAC'ta bilimsel maddeci felsefenin gelişimine önemli katkılarda bulunmuş, klasiklere ilişkin derin bilgisi dolayısıyla güncel felsefi sorunların aydınlatılıp çözülmesine yardımcı olmuştur. Siyasal Ekonominin Eleştirisi'nin Önsöz'üne ilişkin yaptığı incelemelerle olduğu kadar, tarihsel maddeciliğin gelişimine ilişkin çalışmalarla da önem kazanan Duncker, çok sayıda kuramsal sorunun araştırılması¬na ve açıklanmasına geniş katkılarda bulunan, felsefi sorunlara ilişkin çok sayıda çalışma bırakmıştır geride.