KLASİK MANTIK
|
|
Klasik mantık Aristo geleneğine bağlı olarak ele alınan mantığa denir. Gerek İslâm dünyasında geıek Avrupada asırlarca öğretimi yapılan bu mantıktır. Mantık konularının işlenmesinde, İslâm mantıkçıları ile Batı mantıkçıları arasında fark varsa da bu bir mahiyet farkı değildir. Her iki kültür dünyasına bağlı mantıkçıların ele alıp işledikleri Aristo mantığıdır.
Klasik mantık dille çok ilgilidir; Çok defa şekilsel (formelle) olarak adlandırılsa da, konuşma dilini kullandığı için, mantık işlemlerinde muhtevanın etkisinden pek sıyrılamaz.
Mantık, Aristo'da, metafizik bir hüviyet taşıyordu. Daha sonrakiler, yalnız mantık işlemlerini ele alarak metafizik konulardan uzaklaşmak istemişlerdir. Mantıkta işin içine daima muhteva girdiği içindir ki, klasik mantık felsefenin bir kolu olmaktan kurtulamamıştır.
Mantığın bağımsızlık yoluna girmesi, başlangıçta belirttiğimiz gibi, XIX. asrın iknici yarısında başlamıştır.
klasik mantığın konularını işlerken İslâm mantıkçılarının anlayışını esas almakla beraber, klasik Batı mantıkçılarının eserlerini de göz önünde tutup, gerek İslâm dünyasında gerek Batıda klasik mantığın nasıl işlendiğini belirtmeye çalışacağız.
Mantıklı düşünme kendisini akılyürütmede gösterir. Aristo akılyürütme şekillerinden dedüksiyona önem vermiş, onun da en mükemmel şekli olan kıyası esas almıştı. O halde klasik mantık için asıl amaç kıyasın incelenmesidir. Kavram ve önermelerin ele alınması kıyasın incelenmesi için zorunlu hazırlıktır. Beş sanat kıyasın uygulanma yeridir.
Klasik mantık dille çok ilgilidir; Çok defa şekilsel (formelle) olarak adlandırılsa da, konuşma dilini kullandığı için, mantık işlemlerinde muhtevanın etkisinden pek sıyrılamaz.
Mantık, Aristo'da, metafizik bir hüviyet taşıyordu. Daha sonrakiler, yalnız mantık işlemlerini ele alarak metafizik konulardan uzaklaşmak istemişlerdir. Mantıkta işin içine daima muhteva girdiği içindir ki, klasik mantık felsefenin bir kolu olmaktan kurtulamamıştır.
Mantığın bağımsızlık yoluna girmesi, başlangıçta belirttiğimiz gibi, XIX. asrın iknici yarısında başlamıştır.
klasik mantığın konularını işlerken İslâm mantıkçılarının anlayışını esas almakla beraber, klasik Batı mantıkçılarının eserlerini de göz önünde tutup, gerek İslâm dünyasında gerek Batıda klasik mantığın nasıl işlendiğini belirtmeye çalışacağız.
Mantıklı düşünme kendisini akılyürütmede gösterir. Aristo akılyürütme şekillerinden dedüksiyona önem vermiş, onun da en mükemmel şekli olan kıyası esas almıştı. O halde klasik mantık için asıl amaç kıyasın incelenmesidir. Kavram ve önermelerin ele alınması kıyasın incelenmesi için zorunlu hazırlıktır. Beş sanat kıyasın uygulanma yeridir.
