BAZI FİLOZOFLARIN DÜŞÜNCESİNDE DEVLET KAVRAMI - 5

Karl Marx (1818-1883) devletin doğuşunda temel faktörün sınıf mücadelesi olduğunu söylemektedir. Bu görüşe göre, her toplumda diğer sınıfları kontrol altında tutan bin yönetici sınıf bulunmaktadır. Bunların meşruiyet anlayışı, çalışan sınıfların ihtilal yoluyla toplumlara mutlak hakimiyeti temin etmelerinden ibarettir. Marx’a göre günümüze kadar bütün toplumların tarihi bir sınıf savaşları tarihidir. Hür insan ve köle, yani ezenler ve ezilenler sürekli bir zıtlık içinde, bazen açık, bazen gizli olarak, aralıksız bir savaş sürdürmüşlerdir. Öyle bir savaş ki, her seferinde, ya toplumun bir devrimle baştan başa değişmesiyle, ya da savaşan sınıfların birlikte mahvıyla sona ermektedir. Marx’ın bu sözlerinden devletin, toplumun sınıflara bölünmesi ve çatışmasından doğduğu ortaya çıkmaktadır. Burada hür insan-köle, usta-çırak, senyörle-serf yani sömürenle sömürülen arasında sürekli bir çatışma, savaş hali bulunmaktadır. Bu sınıflara ayrılma sonucunda aralarındaki anlaşmazlıkları, haksızlıkları giderecek devlet ihtiyacı doğmuştur. Daha sonra bu devlet baskı aracı olmuştur. Ona göre modern hükümet, burjuva sınıfının müşterek işlerini yöneten bir heyetten başka bir şey değildir. Burjuvazinin, iktidarı ele geçirdiği her yerde feodal, patriyarkal ve şairane ilişkileri ayaklar altına aldı. İnsanı ‘tabii üstlerine’ bağlayan çeşitli karmaşık bağları merhametsizce kopardı ve insanla insan arasında çırılçıplak şahsi menfaatten, taş gibi hissiz ‘peşin para hesabı’ından başak bir şey bırakmadı.

Marx’a göre “insan doğal olarak gelişen toplum içerisinde kaldığı sürece, yani özel ve ortak çıkarlar arasında bir uçurum çıktığı sürece, dolayısıyla faaliyet isteğe bağlı olarak değil de doğal olarak bölündüğü sürece, insanın kendi amacı kendisine karşı çıkan yabancı bir güç haline gelir ve insanın onu kontrol etmesi gerekirken o insanı köleleştirir. Çünkü işbölümü ortaya çıkar çıkmaz her insan kendisine zorla yüklenen ve ondan kaçamayacağı özel ve başkalarını dışarıda bırakan bir faaliyet alanına sahip olur. Fakat komünist toplumda bu böyle değildir.” Ona göre insanlar arasındaki eşitsizliği oluşturan unsurlar ortadan kaldırıldığında işçi sınıfı iktidarı ele geçirdikten ve üretim araçları toplumun eline geçtikten sonra baskı aracı olan devlet ortadan kalkacak her şeyin herkesin olduğu dönem ortaya çıkacaktır. Ancak bu sürecin nasıl ve hangi kurallar içerisinde olacağı Marx’ın görüşlerinde kapalı kalmıştır. Devrim sonrası nasıl bir yönetim şekli olacaktır bu konuda bir açıklama yapılmamaktadır.

Bu verilen örnekler daha da çoğaltılabilir farklı filozofların devlet ile ilgili düşünceleri ortaya konabilir. Anacak bu sadece örnekleri çoğaltmak anlamına gelecektir. Genellikle devlet kavramı ile ilgili düşünceler bu verdiğimiz düşünürlerin etrafında gelişmekte bazı benzerlik veya farklılıklar göstermektedir. Bu devlet tanımlamalarından da anlaşılmaktadır ki devlet anlayışları bazı faktörlere göre şekillenmektedir. Bu faktörlerin başında insana bakış açısı önemli yer tutmaktadır. Genellikle ya insan esas alınarak devlet buna göre şekillendirilmekte ya da devlet esas alınarak insanlar buna göre şekillendirilmektedir.

Ayrıca devlet şekillerinin oluşumunda toplumların, ideolojilerin, coğrafyanın ve düşünce geleneğinin büyük etkisi bulunmaktadır. Ancak genelde tanımlamalar iki ana çizgide toplanmaktadır. Bu görüşlerden birine göre devlet insan için gerekli bir kurumdur ve insanın mutluluğu, huzuru ve ihtiyaçlarının karşılanması için gereklidir. Diğer bir görüş ise devlet insanın mutsuzluğunun, huzursuzluğunun kaynağı olarak algılanmakta ve ortadan kaldırılması gerektiği savunulmaktadır. İnsanın sosyal bir varlık olduğu konusunda hemen hemen bütün düşünürler birleşmektedir. Bu nedenle devlet üzerine yapılan farklı tanımlama ve uygulamaların, insanın toplum içinde en iyi yaşama şeklinin nasıl olması gerektiğinin bir arayışı olarak değerlendirmek gerekmektedir. Bu sistemler toplumlar tarafından uygulamaya konuldukça en iyi şeklin hangisi olduğu ortaya çıkacaktır.

KAYNAKÇA

ABADAN, Yavuz, Devlet Felsefesi, Seçilmiş Okuma Parçaları, Ajans-Türk Matb.,1959, Ankara
AUGUSTİNUS , İtiraflar, Çev:Dominik Pamir, Kaknüs Yay., İstanbul,1999
AĞAOĞULLARI, Mehmet -Levent Köker, İmparatorluktan Tanrı Devletine, İmge Kitapevi, Ankara, 1991
AKARSU, Bedia, Felsefe Terimleri Sözlüğü, Savaş Yay. 3. Baskı, Ankara, 1984
ARİSTOTELES, Politika, Çev. Mete Tunçay, Remzi Yayınevi, 4. Baskı, İstanbul, 1993………….,  Nikomakhos’a Etik, Çev: saffet Babür, Kebikeç Yay., Ankara, 2005
VON ASTER, Ernst, İlkçağ ve Ortaçağ Felsefe Tarihi, Çev: Vural Okur, İm Yay.,İstanbul, 1999
BODİN, Jean, Devlet Üstüne Altı Kitap, Çev: Özer Ozankaya, Derl: Mete Tunçay,
Batı’da Siyasal Düşünceler Tarihi 2, Seçilmiş Yazılar, Sevinç Matb.,Ankara, 1969
BOLAY, S. Hayri, Felsefi Doktrinler ve Terimleri Sözlüğü, Akçağ Yay., 6.Baskı,Ankara, 1996
CİCERO, Marcus Tullius, Devlet Hakkında, Çev: Nermin Abadan, Devlet Felsefesi,
Seçilmiş Okuma Parçaları, Derl: Yavuz Abadan, Ajans-Türk Matb.,Ankara,1959 …………, Devlet I, Çev: Mete Tunçay, Batı’da Siyasal Düşünceler Tarihi 1, Seçilmiş Yazılar, Edit: Mete Tunçay, Sevinç Matb., Ankara, 1969
ÇAM, Esat, Siyaset Bilimine Giriş, Der Yay., 9. Baskı, İstanbul, 2005
DAVER, Bülent, Siyaset Bilimine Giriş, Kalite Matbaası, Dördüncü Baskı, Ankara, 1976
EBENSTEİN, William, Siyasi Felsefenin Büyük Düşünürleri, Çev: İsmet Özel, 2.Baskı, Şule Yay., İstanbul., 2001
GÜRİZ, Adnan, Hukuk Felsefesi, Siyasal Kitabevi, 6. Baskı, Ankara, 2003
HEGEL, G. F. W., Hukuk Felsefesinin Prensipleri, Çev: Cenap Karakaya, Sosyal Yay.,İstanbul, 1991
…………, Tarihte Akıl, Çev. Önay Sözer, Kabalcı Yay., İstanbul, 1995
HEYWOOD, Andrew, Siyaset, Çev: Bekir Özipek, Bican Şahin, Mete Yıldız, Zeynep Kopuzlu, Bahattin Seçilmişoğlu, Liberte Yay., Ankara, 2006
HOBBES, Thomas, Leviathan, Çev. Semih Lim, Yapı Kredi Yay., İkinci Baskı, İstanbul, 1995
İŞÇİ, Metin, Siyasi Düşünceler Tarihi, Der Yay., İstanbul, 2004
KAPANİ, Münci, Politika Bilimine Giriş, Sevinç Matb., İkinci Baskı, Ankara., 1978
LİPSON, Leslie, Politika Biliminin Temel Sorunları, Çev:Tuncer Karamustafaoğlu, Sevinç Matb., Ankara, 1973
MACHİAVELLİ, Hükümdar, Çev: Selahattin Bağdatlı, Sosyal Yay., Dördüncü Baskı, İstanbul, 1994
…………., Titus Livius’un İlk On Kitabı Üstüne Konuşmalar, Çev: Pars Esin, Batı’daSiyasal Düşünceler Tarihi 2, Seçilmiş Yazılar, Derl. Mete Tunçay, Sevinç Matb., Ankara, 1969
MONTESQUİEU, Kanunların Ruhu I, Çev: Fehmi Baldaş, Kuram Yay., 2. Baskı, İstanbul, 1998
MARX, Karl - F. Engels, Alman İdeolojisi, Çev. Hamdullah Erbil, Melsa Yay.,İstanbul, 1990
MARX, Karl - Friedrich Engels, Komünist Partisi Manifestosu, Çev. Cenap Karakaya, Sosyal Yay., İstanbul, 1998
OKANDAN, Recai G., Devletin Menşei, Kenan Matb., İstanbul, 1945
PLATON, Devlet, Çev: Sabahattin Eyupoğlu-M. Ali Cimcoz, T. İş Bankası Yay.,İstanbul, 1999
……….., Yasalar I, Çev: Candan Şentuna-Saffet Babür, Ara Yay., 1988
ROUSSEAU, J. J.,Toplum Sözleşmesi, Çev:Alpagut Erenulu, Öteki Yay., Ankara, 1996
SABİNE, George, Siyasal Düşünceler Tarihi I, Çev: Harun Rızatepe, Sevinç Matb.,Ankara, 1969
ŞAYLAN, Gencay, Çağdaş Siyasal Sistemler, Sevinç Matb., Ankara, 1981
ŞENEL, Alaeddin, Siyasal Düşünceler Tarihi, Bilim ve Sanat Yay., Kısaltılmış Baskı, Ankara, 2004
TUNÇAY, Mete, Batı’da Siyasal Düşünceler Tarihi 1, Seçilmiş Yazılar, Sevinç Matb.,Ankara, 1969
TURAN, Halil, “Tekhne, Bilim, Felsefe ve Siyaset”, Felsefe Dünyası, Sayı:18, Türk Felsefe Der. Yay., Ankara, 1995
YAYLA, Atilla, Siyaset Teorisine Giriş, Siyasal Kitapevi., 4. Baskı, Ankara, 2004
ZABUNOĞLU, Yahya Kazım, Devlet Kudretinin Sınırlanması, Ajans-Türk Matb.,Ankara, 1963
WEBER, Alfred, Felsefe Tarihi, Çev: H. Vehbi Eralp, Sosyal Yay., 5. Baskı, İstanbul, 1993

1 | 2 | 3 | 4 | 5