Soru 50 : Descartes felsefesinin temel özellikleri nelerdir?
|
|
Descartes'a göre, tabiatta iki temel madde, iki cevher vardır; bunlar bütün varlıkların ilkesi ve kaynağıdır. Bunlar yaratılmış cevherlerdir. Asıl cevher ise kendi kendisinin nedeni olan tanrıdır; ve tanrı sonsuz cevherdir. Yaratılmış cevherlerden biri düşünce (ruh, bilinç) öteki yer - kaplamadır (madde, beden).
Filozofun düşündüğü evren, ikiye ayrılmış bir evrendir; bundan ötürü felsefesinde bir «ikicilik» vardır. Düşüncelerinde, Ortaçağın etkisi ile Yeniçağ düşüncesinin kaynakları; idealizm ile maddecilik (materyalizm) yanyana yer almıştır. Maddenin ve tabiat dünyasının mekanik nedenlerin etkisinde oluştuğunu, değişiklikler gösterdiğini kabul eder. Hatta hayvanları da tamamen mekanik nedenlere bağlar; makina gibi ruhsuz bir varlık olarak düşünür. İnsan bedeni için de aynı şeyi ileri sürer. Ruhun ve düşüncenin bağımsız ve kendi başına bir cevher olduğunu söylediği gibi, bilincin ve düşüncenin dışında maddî bir dışdünyanın da bağımsız olarak varolduğunu kabul eder; bu bakımdan gerçekçidir, yani realist'tir.
Ama filozof, birbirinden bağımsız bu iki cevher arasındaki ilişkiyi gerektiği gibi açıklayamamıştır. Meselâ insanda bu iki cevher ruh ve beden olarak bir arada bulunmaktadır ve ruhun beden, bedenin ruh üzerinde etkileri vardır, iki ayrı cevherin nasıl olup ta ilişki haline girebildikleri ve birbirlerini etkiledikleri meselesi, Descartes tarafından sağlam bir çözüme ulaştırılamamış ve daha sonraki felsefeyi bir hayli uğraştırmıştır.
Filozofun düşündüğü evren, ikiye ayrılmış bir evrendir; bundan ötürü felsefesinde bir «ikicilik» vardır. Düşüncelerinde, Ortaçağın etkisi ile Yeniçağ düşüncesinin kaynakları; idealizm ile maddecilik (materyalizm) yanyana yer almıştır. Maddenin ve tabiat dünyasının mekanik nedenlerin etkisinde oluştuğunu, değişiklikler gösterdiğini kabul eder. Hatta hayvanları da tamamen mekanik nedenlere bağlar; makina gibi ruhsuz bir varlık olarak düşünür. İnsan bedeni için de aynı şeyi ileri sürer. Ruhun ve düşüncenin bağımsız ve kendi başına bir cevher olduğunu söylediği gibi, bilincin ve düşüncenin dışında maddî bir dışdünyanın da bağımsız olarak varolduğunu kabul eder; bu bakımdan gerçekçidir, yani realist'tir.
Ama filozof, birbirinden bağımsız bu iki cevher arasındaki ilişkiyi gerektiği gibi açıklayamamıştır. Meselâ insanda bu iki cevher ruh ve beden olarak bir arada bulunmaktadır ve ruhun beden, bedenin ruh üzerinde etkileri vardır, iki ayrı cevherin nasıl olup ta ilişki haline girebildikleri ve birbirlerini etkiledikleri meselesi, Descartes tarafından sağlam bir çözüme ulaştırılamamış ve daha sonraki felsefeyi bir hayli uğraştırmıştır.
