Andrey SİRACKY ( 1900-1981 )
|
|
Filozof, sosyolog, pedagog, siyasetçi ve Çekoslovak Bilimler Akademisi üyesi olan Siracky, 1949'da Bratislava Komensky Üniversitesi felsefe fakültesinde profesör, daha sonra dekan ve rektör olmuş (1953-55), Slovak Bilimler Akademisi başkanlığı (1955-61), 1960'tan sonra da Çekoslavak Bilimler Akademisi üyeliği ile Slovak Bilimler Akademisi Felsefe ve Sosyoloji Kurumu Yöneticiliği; ayrıca, Slovak Ulusal Meclisi'nde milletvekilliği ve başkanlık kurulu üyeliği yapmıştır.
Siracky, Çekoslovakya'da bilimsel maddeci felsefe ve sosyolojide çığır açmıştır. Felsefi ilgi alanının odak noktasını birey ile toplum arasındaki ilişkiler ve insan kişiliğinin gelişim sorunları oluşturur. Siracky, insanın ve insanın toplumsal çevresinin araştırılmasına büyük yer vermiş; toplumsal ve siyasal praksisin güncel gereksinimlerine yanıtlar getiren kuramsal temellere dayalı bir sosyoloji anlayışı içinde, sosyolojide ampirizme karşı çıkmıştır.
Siracky'nin ilk önemli çalışmalarından biri, sınıflı toplumlardaki kültürel çöküşün toplumsal-ekonomik bir çözümlenişini yapan Yiten Uygarlık adlı çalışmasıdır. Bilimsel maddeci ahlak kuramına ilişkin çalışma da yapan Siracky, burda ethik normların sınıfsal özelliği üstünde durur. 1950'de yayınlanan Kapitalizmden Toplumculuğa Geçiş adlı çalışmasında ise, kapitalist sistemlerdeki toplumsal ekonomik ve düşünsel bağımlılık ve kişiliksizleşme ile bu durumun aşılmasının ilke ve açılımlarını ele alır. Siracky, birçok incelemelerinde dinin eleştirisiyle de uğraşmıştır. Bilimsel maddeci sosyolojinin kuramsal kanunlarının ortaya konuşuna da katkılarda bulunmuş olan Siracky, Sosyoloji ve Bilimlerin Bütünleşmesi ile Sosyoloji adlı çalışmalarında bu sorunların çözümlenişini ele alır. Toplumcu Bilim ve Kültür (1960) ve Toplumculuğun Sorunları (1972) gibi çalışmalarındaki başlıca tema ise, gelişmiş toplumsal düzenin kurulmasına ilişkin güncel sorunlardır. Siracky bu yapıtlarının birey ile kolektif arasındaki farkları inceler, kültürün gelişim olanaklarını çözümler. İnsana ilişkin bilimler sistemi sorunsallığını da ele almış olan Siracky, daha ileri toplumsal gelişimlere ilişkin bir tasarı da öne sürer.
İnsanın Toplumsal Dünyası (1974) adlı yapıtı ise çalışmalarının doruk noktasını oluşturur. Çok geniş sosyolojik olgusal malzemeye dayanan bu çalışmada Siracky, bir kez daha, güncel olay ve yönelimleri kuramsal genellendırmelere bağlamadaki üstün yeteneğini gösterir. Cokyanlı bir bilimsel maddeci düşünür olan Siracky, burjuva hümanizm anlayışına olduğu kadar, burjuva felsefi antropolojiye karşı da sert çıkışlarda bulunmuştur. 1976'da ise Karel Rychtarik'le birlikte bilimsel sosyolojinin güncel sorunları ile Çekoslovakya'da bilimsel sosyolojinin gelişmesiyle ilgili geniş bir çalışma yapmıştır.
YAPİTLARİ: Umierajuca civilizacia (Yiten Uygarlık), 1946; Od kapitalizmi) k socializmu (Kapitalizmden Toplumculuğa Geçiş), 1950; Povod prvotnych ideologu (İlkel İdeolojilerin Kökeni), 1952; Vzbik a vyvoj nabozenstva (Dinin Ortaya Çıkması ve Gelişmesi), 1953; Ku kritike burzoaznych teorii o vzniku a podstate nabozenstva (Dinin Ortaya Çıkışı ve Gelişimine ilişkin Burjuva Kuramlarının Eleştirisi), 1956; Sociologoa a integracia vied (Sosyoloji ve Bilimlerin Bütünleşmesi), 1968; Sociologia (Sosyoloji); 1966; Za sociaüs ticku vedu a kulfuru (Toplumcu Bilim ve Kültür), 1960; Problemy socializmu (Toplumculuğun Sorunları), 1972; Socialny svet cloveka (insanın Toplumsal Dünyası), 1974; Sociologia myslenia a cinu (Düşünce ve Edim Sosyolojisi), K. Rychtarik'le birlikte, 1976; Doba a myslenîe (Zaman ve Düşünce), 1979.
Siracky, Çekoslovakya'da bilimsel maddeci felsefe ve sosyolojide çığır açmıştır. Felsefi ilgi alanının odak noktasını birey ile toplum arasındaki ilişkiler ve insan kişiliğinin gelişim sorunları oluşturur. Siracky, insanın ve insanın toplumsal çevresinin araştırılmasına büyük yer vermiş; toplumsal ve siyasal praksisin güncel gereksinimlerine yanıtlar getiren kuramsal temellere dayalı bir sosyoloji anlayışı içinde, sosyolojide ampirizme karşı çıkmıştır.
Siracky'nin ilk önemli çalışmalarından biri, sınıflı toplumlardaki kültürel çöküşün toplumsal-ekonomik bir çözümlenişini yapan Yiten Uygarlık adlı çalışmasıdır. Bilimsel maddeci ahlak kuramına ilişkin çalışma da yapan Siracky, burda ethik normların sınıfsal özelliği üstünde durur. 1950'de yayınlanan Kapitalizmden Toplumculuğa Geçiş adlı çalışmasında ise, kapitalist sistemlerdeki toplumsal ekonomik ve düşünsel bağımlılık ve kişiliksizleşme ile bu durumun aşılmasının ilke ve açılımlarını ele alır. Siracky, birçok incelemelerinde dinin eleştirisiyle de uğraşmıştır. Bilimsel maddeci sosyolojinin kuramsal kanunlarının ortaya konuşuna da katkılarda bulunmuş olan Siracky, Sosyoloji ve Bilimlerin Bütünleşmesi ile Sosyoloji adlı çalışmalarında bu sorunların çözümlenişini ele alır. Toplumcu Bilim ve Kültür (1960) ve Toplumculuğun Sorunları (1972) gibi çalışmalarındaki başlıca tema ise, gelişmiş toplumsal düzenin kurulmasına ilişkin güncel sorunlardır. Siracky bu yapıtlarının birey ile kolektif arasındaki farkları inceler, kültürün gelişim olanaklarını çözümler. İnsana ilişkin bilimler sistemi sorunsallığını da ele almış olan Siracky, daha ileri toplumsal gelişimlere ilişkin bir tasarı da öne sürer.
İnsanın Toplumsal Dünyası (1974) adlı yapıtı ise çalışmalarının doruk noktasını oluşturur. Çok geniş sosyolojik olgusal malzemeye dayanan bu çalışmada Siracky, bir kez daha, güncel olay ve yönelimleri kuramsal genellendırmelere bağlamadaki üstün yeteneğini gösterir. Cokyanlı bir bilimsel maddeci düşünür olan Siracky, burjuva hümanizm anlayışına olduğu kadar, burjuva felsefi antropolojiye karşı da sert çıkışlarda bulunmuştur. 1976'da ise Karel Rychtarik'le birlikte bilimsel sosyolojinin güncel sorunları ile Çekoslovakya'da bilimsel sosyolojinin gelişmesiyle ilgili geniş bir çalışma yapmıştır.
YAPİTLARİ: Umierajuca civilizacia (Yiten Uygarlık), 1946; Od kapitalizmi) k socializmu (Kapitalizmden Toplumculuğa Geçiş), 1950; Povod prvotnych ideologu (İlkel İdeolojilerin Kökeni), 1952; Vzbik a vyvoj nabozenstva (Dinin Ortaya Çıkması ve Gelişmesi), 1953; Ku kritike burzoaznych teorii o vzniku a podstate nabozenstva (Dinin Ortaya Çıkışı ve Gelişimine ilişkin Burjuva Kuramlarının Eleştirisi), 1956; Sociologoa a integracia vied (Sosyoloji ve Bilimlerin Bütünleşmesi), 1968; Sociologia (Sosyoloji); 1966; Za sociaüs ticku vedu a kulfuru (Toplumcu Bilim ve Kültür), 1960; Problemy socializmu (Toplumculuğun Sorunları), 1972; Socialny svet cloveka (insanın Toplumsal Dünyası), 1974; Sociologia myslenia a cinu (Düşünce ve Edim Sosyolojisi), K. Rychtarik'le birlikte, 1976; Doba a myslenîe (Zaman ve Düşünce), 1979.
