Gerhard HARİG ( 1902-1966 )
|
|
Fizikçi, bilimsel maddeci filozof ve doğa bilimleri tarihçisi Harig, Aechen Yüksek-okulu'nda öğrenim görevliliğinde bulunmuş (1922-27), toplumsal etkinliklerinde karşılaştığı baskı sonucu Sovyetler Birliği'ne geçerek orda Leningrad yüksekokulunda ve Bilimler Akademisi'nde araştırmalarını sürdürmüş, Almanya'ya dönüşünde Buchenwald tutuklama kampına gönderilmiş (1938-45), 1946'da ise yeni kurulan genel sekreterlik felsefe danışmanlığına gelerek, 1947'de Leipzig Üniversitesi'nde profesör ve Toplumbilimler Fakültesi Franz Mehring Kurumu yöneticisi olmuş (1948-51), yüksek okullar müsteşarlığı görevinde bulunmuş (1951-57), 1957'den sonra da doğabilimleri tarih kürsüsü profesörlüğü ile aynı kurumun yöneticiliğini yürütmüştür.
Harig'in ilk büyük felsefi çalışması olan Lenin ve Modern Fizik 1934'de yayınlanmıştır. Harig, burda, Materyalizm ve Ampiriokritisizm'den yola çıkarak, Lenin'in fizikteki felsefi önermeleri ile bildirimlerini inceleyerek, yeni fiziksel bilgileri felsefi yönden yorumlamaya çalışır. 1945'ten sonra bilgikuramsal çalışmalara ağırlık veren Harig, bu döneminde Rosental'in Maddeci Dünyagörüşü ile İdealist Dünydgörüşü'nü de çevirmiştir. Harİğ'in Leipzig Üniversitesi'ne, orda (1945-47'lerde) etkinlikte; bulunan (Litt, Fr'eyer ve Gadamer gibi) gerici ve tutucu burjuva filozoflarla sert ideolojik çatışmalar sonunda atanabilmiştir. Harig, Leipzig'de, 1948'de çalışmalarına başlayan, bilimsel maddeci bilim adamları topluluğunu kuranlar da arasındadır. Harig, 1949 Nisan'inda Leipzig Üniversitesi'nde ilk kez diyalektik ve tarihsel maddecilik dersini vermiş, bu alanda Almanya'daki ilk kürsü profesörüdür. Bu arada, birçok öğretim ve siyasal etkinlikleri yanısıra, çalışmalarını da çeşitli dergi ve gazetelerde yayınlamayı sürdürmüştür. Müsteşar olarak, yüksek okullar, üniversite ve meslek okullarında bilimsel felsefi temellerin atılmasına, bilimsel maddeci felsefenin yerleştirilmesine ve felsefe öğreniminin yeniden düzenlenmesine büyük hizmetleri geçmiştir. Daha sonra doğabilimleri tarihi öğretisi ve araştırmalarını başlıca çalışma alanı haline getiren Harig, bu arada, Rönesans ve Aydınlanma Dönemi ile 19. yüzyıldan çağımıza kadarki tarihyazımı sorunlarına (üretici güç olarak bilimin gelişmesi ve bilimsel-teknik devrimlere ilişkin sorunlara) felsefi yönden yaklaşımda bulunarak, felsefe ile doğabilimlerinin bağıntısıyla ilgili verimli sonuçlar ortaya koymuştur. Harig, Scleifstein'Ia birlikte 1959'da ilk DAC Felsefe ve Doğabilimleri Uluslararası Sempozyumu'nu düzenlemiş; «Doğabilimleri, Teknik ve Tıp Tarihi Dergisi»ni kurarak, hurda çok sayıda çalışmalarını yayınlamıştır.
Harig, diyalektik ve tarihsel maddecilik öğretiminin yerleşmesine, bilimsel maddeci felsefenin doğabilimleri ile doğabilimleri tarihine uygulanmasına olduğu kadar, filozoflarla doğabilimcileri arasında yakın bir işbirliğinin kurulmasına da öncülük etmiştir,
YAPİTLARİ: Lenin und die moderne Physik (Lenin ve Modern Fizik), 1934; Dio Erkeııntnis Theorie der VVisseııschaftlichen Materialisınus (Bilimsel Maddeciliğin Bilgi Kuramı), 1945; VVeltanschauung und moderne Physik. Planck ımd Guantenrheorie (Dünyagörüşü ve Modern Fizik. Planck ve ,Kuantum .künmı), 1946; Wesen und Entstehung der vvissenschaftlichen maierialistische l'lıilosophie (Bilimsel Maddeci Felsefenin Doğuşu ve Özü), 1958; Die Tat des Kopemikus. Die Wandlung des astronomischen VVeltbildes im 16. und 17. Jahılıunder» (Kopernikus'un Yaptıkları. 16. ve 17. Yüzyılda Astronomide Dünya İmgesinin Değişi), 1962; Ausgevvahlre philosophische Schriften (Seçilmiş Felsefe Yazıları), 1934 - 1959.
Harig'in ilk büyük felsefi çalışması olan Lenin ve Modern Fizik 1934'de yayınlanmıştır. Harig, burda, Materyalizm ve Ampiriokritisizm'den yola çıkarak, Lenin'in fizikteki felsefi önermeleri ile bildirimlerini inceleyerek, yeni fiziksel bilgileri felsefi yönden yorumlamaya çalışır. 1945'ten sonra bilgikuramsal çalışmalara ağırlık veren Harig, bu döneminde Rosental'in Maddeci Dünyagörüşü ile İdealist Dünydgörüşü'nü de çevirmiştir. Harİğ'in Leipzig Üniversitesi'ne, orda (1945-47'lerde) etkinlikte; bulunan (Litt, Fr'eyer ve Gadamer gibi) gerici ve tutucu burjuva filozoflarla sert ideolojik çatışmalar sonunda atanabilmiştir. Harig, Leipzig'de, 1948'de çalışmalarına başlayan, bilimsel maddeci bilim adamları topluluğunu kuranlar da arasındadır. Harig, 1949 Nisan'inda Leipzig Üniversitesi'nde ilk kez diyalektik ve tarihsel maddecilik dersini vermiş, bu alanda Almanya'daki ilk kürsü profesörüdür. Bu arada, birçok öğretim ve siyasal etkinlikleri yanısıra, çalışmalarını da çeşitli dergi ve gazetelerde yayınlamayı sürdürmüştür. Müsteşar olarak, yüksek okullar, üniversite ve meslek okullarında bilimsel felsefi temellerin atılmasına, bilimsel maddeci felsefenin yerleştirilmesine ve felsefe öğreniminin yeniden düzenlenmesine büyük hizmetleri geçmiştir. Daha sonra doğabilimleri tarihi öğretisi ve araştırmalarını başlıca çalışma alanı haline getiren Harig, bu arada, Rönesans ve Aydınlanma Dönemi ile 19. yüzyıldan çağımıza kadarki tarihyazımı sorunlarına (üretici güç olarak bilimin gelişmesi ve bilimsel-teknik devrimlere ilişkin sorunlara) felsefi yönden yaklaşımda bulunarak, felsefe ile doğabilimlerinin bağıntısıyla ilgili verimli sonuçlar ortaya koymuştur. Harig, Scleifstein'Ia birlikte 1959'da ilk DAC Felsefe ve Doğabilimleri Uluslararası Sempozyumu'nu düzenlemiş; «Doğabilimleri, Teknik ve Tıp Tarihi Dergisi»ni kurarak, hurda çok sayıda çalışmalarını yayınlamıştır.
Harig, diyalektik ve tarihsel maddecilik öğretiminin yerleşmesine, bilimsel maddeci felsefenin doğabilimleri ile doğabilimleri tarihine uygulanmasına olduğu kadar, filozoflarla doğabilimcileri arasında yakın bir işbirliğinin kurulmasına da öncülük etmiştir,
YAPİTLARİ: Lenin und die moderne Physik (Lenin ve Modern Fizik), 1934; Dio Erkeııntnis Theorie der VVisseııschaftlichen Materialisınus (Bilimsel Maddeciliğin Bilgi Kuramı), 1945; VVeltanschauung und moderne Physik. Planck ımd Guantenrheorie (Dünyagörüşü ve Modern Fizik. Planck ve ,Kuantum .künmı), 1946; Wesen und Entstehung der vvissenschaftlichen maierialistische l'lıilosophie (Bilimsel Maddeci Felsefenin Doğuşu ve Özü), 1958; Die Tat des Kopemikus. Die Wandlung des astronomischen VVeltbildes im 16. und 17. Jahılıunder» (Kopernikus'un Yaptıkları. 16. ve 17. Yüzyılda Astronomide Dünya İmgesinin Değişi), 1962; Ausgevvahlre philosophische Schriften (Seçilmiş Felsefe Yazıları), 1934 - 1959.
