Siyaset felsefesi baglamında devlet, hükümet ve bürokrasi - 5

Yürütme ve yasama organları politika üretmekle, yargı organları bu politikaları yorumlamakla görevli iken, önceden belirlenmiş bir dizi görevi yerine getirmek amacıyla tasarlanmış bir örgüt ve örgütler dizisi olan bürokrasi söz konusu bu politikalarıuygulamakla yükümlüdür. Bütün sorumluluğu kendisine verilen talimatlarıyerine getirmek ve üstünde yer aldığı örgütü yönetmek olan bürokrasinin, siyasal iktidar karşısında özel bir güce sahip olabileceği, hatta yasama, yürütme ve yargıdan sonra, devletin dördüncü kolu olarak da nitelenebileceğide tartışmalardan uzak değildir. Kendine has bazı güçlere sahip olduğundan, sadece devletin ya da liderlerinin görevine bağlı hizmetleri yerine getiren hizmetkârlar konumunda bulunmayan bürokrasinin, özellikle belirli bir hükümet idaresinin siyasal ya da ideolojik destekçisi konumunda bulunduğu zaman, görevlerini yerine getirme biçimleri mevcut hükümetin amaçları ve öncelikleriyle çatışma içerisinde bulunabilir. Toplumsal yaşamın çok aşırı durumlarında, bürokrasinin bir darbe girişiminde bulunduğu ya da onu desteklediği görülebildiği gibi, çok aşırı olmayan durumlarda hükümetin iradesine karşı bilinçli bir muhalefet yürüttüğü de görülebilir; bu bakımdan güçlü bir bürokrasinin varlığının demokrasi açısından da tartışmalı olduğu söylenebilir.

Bürokrasinin aşağıda söz konusu edilecek olan denetleme yollarıyla sürekli bir denetim süreci içerisinde tutulması da bir zorunluluktur:

a) Siyasi denetim yollarının kurulması: Kamu bürokrasilerine uygulanan en önemli denetim yollarından biri yasama (meclis) ve yürütme (hükümet) organları tarafından yapılır.

b) Kamu hizmetinin siyasallaştırılması: Burada söz konusu olan denetleme üst düzey bürokrasiyi mevcut hükümetin ideolojik coşkusunun içine çekmek suretiyle gerçekleştirilir. Siyaset ile idare,
siyasetçi ile kamu görevlisi arasındaki ayrımlar belirsiz bir hale getirilerek, bürokrasinin denetiminde siyasal atama açık hale getirilir.

c) Karşı bürokrasiler oluşturma: Siyasal kurumlar, genellikle bürokrasilerin kendi bağımsız kaynaklarını kullanarak elde ettikleri enformasyon konusundaki tekellerinikırmak ve kamu bürokrasisini dengelemek amacıyla dışarıdan bazı siyasal danışmanlar istihdam ederek bir karşı bürokrasi oluştururlar.

d) Yeni örgüt biçimleri oluşturma: Bu yeni örgüt biçimlerinden ilkinin adı Adhokrasidir. “Adhokrasi, herkesin tanımlanmış ve sürekli bir role sahip olduğu bürokrasinin tam zıddını ve içinde bütün üyelerin, görevlerin yerine getirilmesiyle ilişkili karar ve harekete geçmek için geniş yetkilere sahip olduğu bir yönetim yapısını ifade eder”. İkincisinin adı ise postbürokrasidir. Postbürokrasi, toplumun ihtiyaç duyduğu daha üst bir örgüt biçimini ifade eder.


KAYNAKÇA:

ARİSTOTELES, Politika, (çev.Furkan Akderin), Say Yayınları, İstanbul 2013.
BARYY, N.P. Modern Siyaset Teorisi(çev.Mustafa Erdoğan-Yusuf Şahin), Liberte, 3. Baskı, Ankara 2012.
CEVİZCİ, A. Felsefe, Sentez Yayıncılık, Bursa 2007.
ÇİÇEK, H. Karl Jaspers’in Siyaset Felsefesi, Dergah yayınları, İstanbul 2008.
DEMİRCİ, F./Ö.ÖNDER, Siyaset Bilimi (Editör:Halis Çetin), Orion Kitabevi, Ankara 2012.
DURSUN, D. Siyaset Bilimi, 6.Baskı, Beta, İstanbul 2012.
ERYILMAZ, B. Bürokrasi ve Siyaset, Alfa Yayınları, İstanbul 2002.
HEYWOOD, A. Siyasetin Temel Kavramları (çev.Hayrettin Özler), Adres Yayınları, Ankara 2012.
HEYWOOD, A. Siyaset, Adres Yayınları, 9. Baskı, Ankara 2013.
HOBBES, T. Leviathan(çev.Semih Lim), Yapı Kredi Yayınları, 2. baskı, İstanbul 1995.
İBNİ HALDUN, Mukaddime C.I (çev.Zakir Kadiri Ugan), M.E.G.S.B.Yayınları, İstanbul 1988.
KAPANİ, M. Politika Bilimine Giriş, Bilgi Yayınevi, 32. basım, Ankara 2013.
TORUN, Y. Siyaset Felsefesi Tarihinde Devlet, Orion Kitabevi, Ankara 2011.
WEBER, M. Sosyoloji Yazıları (çev.T.Parla), İstanbul 1986

1 - 2 - 3 - 4 - 5