Erik MOLNAR ( 1894-1966 )
|
|
Macar bilimsel maddeci filozof ve siyasetçi Molnar,1919'dan bu yana bilimsel maddeci kuramla ilgilenmiş, 1929'da «Toplum Sözlüğü» adlı çalışmaya katılarak, dergilerde sürekli yazılar yayınlamıştır. Bu dönemde, başlıcalıkla Fransız Devrimi sorunlarıyla ilgilenen Molnar, bu konuya ilişkin birçok inceleme kaleme almıştır («Blanqui», «Paris Komünü», «Babeuf», «Sendikalizm», «Saint-Simon'culuk» vb.). Bu incelemelerin önemi, devrim ile reform arasındaki ilişkilerin ele alınışında yatar. Molnar, 1930'larda ise diyalektiğe çelişki yasasına ilişkin sorunlarla, toplumsal gelişim ve diyalektik belirlenimcilik anlayışına ilişkin sorunlarla uğraşmış; bu arada, bilimsel maddeci diyalektiğin ilk kapsamlı ortaya konuşu olarak nitelendirdiği Aladar Mods'un 1934'de yayınlanan Maddeci Ontoloji adlı çalışmasının önsözünü yazmıştır. Ayrıca Yahudi sorununu incelemiş («Yahudilik ve Irk», «Macaristan'da Yahudiliğin Tarihsel Geçmişi», «Irk Sorunu ve Yahudilik»), Macar köylüsünün sorunlarını ele almıştır. Bundan başka, psikanaliz ile bilimsel maddecilik arasındaki ilintinin de bir ayrımlanışını yapmıştır. Birçok Macar bilimsel maddeci düşünürün Freud'a yakınlık duyması karşısında, psikanaliz ile bilimsel maddecilik arasındaki bu ilişkinin açığa çıkarılması büyük bir önem taşımaktaydı.
Parlak bir tartışmacı da olan Molnar, burjuva yazarlara, ilericilik düşmanı Laszlo Nemeth'in düşüncelerine olduğu kadar, sol kanadın lâfazanlıklarına da çok sert karşı çıkmıştır; (toplumsal yasallıkların doğa yasaları karşısındaki özgüllüğüne ilişkin) yaratıcı, ama çoğu zaman aceleyle ortaya konmuş düşünceleri ise sık sık çetin tartışmalara yol açmıştır.
Macaristan'ın faşizmden kurtarılmasından sonra Molnar, bakanlık ve elçilik gibi önemli görevlerde bulunmuş, uluslararası örgütlerde önemli yerler almıştır. 1956'dan sonra ise Tarih Bilimleri Kurumu yöneticiliği'ne gelmiş, ayrıca, Eötvös -Lorand Üniversitesi tarihsel maddecilik kürsüsü başkanlığı yapmıştır. Bilimsel maddeci felsefe tarihi ve sistematiğine ilişkin birçok kitap ve inceleme de yayınlamış olan Molnar, son yıllarında başlıcalıkla milliyetçilik sorunu ile ideoloji tarihi sorularıyla uğraşmıştır.
YAPITLARI : Dialektika (Diyalektik), 1945; A törtenelmi materializmus filozofla elözmenyei (Tarihsel Maddeciliğin Felsefi Öntarihi), 1952; A dialektikus mateializmus es a tarsadalomtudomarty (Diyalektik Maddecilik ve Toplum Bilimleri), 1963.
Parlak bir tartışmacı da olan Molnar, burjuva yazarlara, ilericilik düşmanı Laszlo Nemeth'in düşüncelerine olduğu kadar, sol kanadın lâfazanlıklarına da çok sert karşı çıkmıştır; (toplumsal yasallıkların doğa yasaları karşısındaki özgüllüğüne ilişkin) yaratıcı, ama çoğu zaman aceleyle ortaya konmuş düşünceleri ise sık sık çetin tartışmalara yol açmıştır.
Macaristan'ın faşizmden kurtarılmasından sonra Molnar, bakanlık ve elçilik gibi önemli görevlerde bulunmuş, uluslararası örgütlerde önemli yerler almıştır. 1956'dan sonra ise Tarih Bilimleri Kurumu yöneticiliği'ne gelmiş, ayrıca, Eötvös -Lorand Üniversitesi tarihsel maddecilik kürsüsü başkanlığı yapmıştır. Bilimsel maddeci felsefe tarihi ve sistematiğine ilişkin birçok kitap ve inceleme de yayınlamış olan Molnar, son yıllarında başlıcalıkla milliyetçilik sorunu ile ideoloji tarihi sorularıyla uğraşmıştır.
YAPITLARI : Dialektika (Diyalektik), 1945; A törtenelmi materializmus filozofla elözmenyei (Tarihsel Maddeciliğin Felsefi Öntarihi), 1952; A dialektikus mateializmus es a tarsadalomtudomarty (Diyalektik Maddecilik ve Toplum Bilimleri), 1963.
