Soru 55 : öyleyse Locke'a göre fikirlerimizin ve bilgilerimizin kaynağı nedir?
|
Demek ki, ruhumuzda, doğuştan yani duyum ve deney - öncesi fikirler (ideler) ya da bilgiler yoktur, öyleyse, bu fikirler nereden gelmektedir? Locke'un sorduğu temel soru işte budur. Filozofa göre bütün fikirler ve bilgiler, duyum larımızdan ve deneylerimizden gelmektedir. En basitinden en karmaşığına kadar bilincimizdeki bütün fikirler duyulardan gelmiştir. İnsanın anlayışgücü, üzerinde yazılı hiçbir şey bulunmayan beyaz bir kâğıt gibidir; her şey deneylerden türer; böylece zihnimizde belli birtakım fikirler ortaya çıkar. Zihnimiz, başlangıçta bomboştur ve dışgerçeği yansıtan bir ayna gibidir; duyular aracılığıyla ve deneylerle bize gelen etkileri alır; saklar. Deney ikiye ayrılır: dış nesnelerin duyumu ve ruhun içinde olup bitenlerin duyulması; farkedilmesi. Bütün bilgimiz, bu duyulardan ve duyumların işlenmesinden ortaya çıkar. «Anlayışgücünde bulunan hiç bir şey yoktur ki duyularda bulunmamış olsun» sözü, Locke'un bilgi teorisinin apaçık bir özetidir. Ampirizmi kesin bir şekilde dile getirmiş ve benimsemiş olan filozof, kendisinden sonraki ingiliz felsefesinin ve genellikle gerçekçilik ve maddecilik akımlarının gelişmesine önayak olmuştur.