Soru 92 : Sartre'a göre «özgürlük» ve «sorumluluk» nedir?
|
insan kendisi - için varlıktır; bilinç ve özgürlüktür. Sartre bu düşünceyi ve özgürlüğün kaçınılmazlığını, «insan özgürlüğe mahkûmdur» sözüyle dile getirir. Hangi şart altında olursak olalım biz özgürüzdür ve kendi kararlarımızla hayatımızı yaratırız. İçinde bulunduğumuz belli bir duruma karşı alacağımız tavır, bizim gelecek hakkındaki tasarımızla yani projemizle anlam kazanır; davranışımız da bu tasarımıza uygun olarak ortaya çıkar. Tüm özgürlük, tüm sorumluluğu getirir.
Bundan ötürü insanoğlu hem kendisinden hem de herkesten sorumludur. Belli bir durum karşısında neyi seçeceğimizi de ancak biz kararlaştırabiliriz. Hiç bir şey yapmamayı seçmem de aslında belli bir seçim yapmamdır ve bunun hesabını vermek zorundayımdır. Seçerken, sadece kendi hayatımızı belirlemiş olmuyoruz aynı zamanda bu seçmemize temel teşkil eden ilkeleri ve değerleri de belirlemiş, ileri sürmüş oluyoruz. Ahlâkî ideal ve değerler, sadece benim özgürlüğüm üzerinde temellenebilir. İnsanın özgürlüğe mahkûm oluşunu ve sorumluluğunu farkedişi, «boğuntu»yu ortaya çıkarır. Boğuntu, insan varlığının en temel duygularından biridir.
Bundan ötürü insanoğlu hem kendisinden hem de herkesten sorumludur. Belli bir durum karşısında neyi seçeceğimizi de ancak biz kararlaştırabiliriz. Hiç bir şey yapmamayı seçmem de aslında belli bir seçim yapmamdır ve bunun hesabını vermek zorundayımdır. Seçerken, sadece kendi hayatımızı belirlemiş olmuyoruz aynı zamanda bu seçmemize temel teşkil eden ilkeleri ve değerleri de belirlemiş, ileri sürmüş oluyoruz. Ahlâkî ideal ve değerler, sadece benim özgürlüğüm üzerinde temellenebilir. İnsanın özgürlüğe mahkûm oluşunu ve sorumluluğunu farkedişi, «boğuntu»yu ortaya çıkarır. Boğuntu, insan varlığının en temel duygularından biridir.