John Locke (1632 - 1704)
|
|
John Locke, 29 Ağustos 1632'de İngiltere'de Bristol yakınlarında doğdu. Çağdaşı Dryden ile beraber Westminster School'da ve Oxford'daki İsa Kilisesi'nde eğitim gördü. Okuyacağınız eserden de anlaşılacağı üzere gelecekte eğitim kuramcısı olacak Locke, o dönemde her iki kurumda rağbet gören disiplini onaylamadı; yine de 1658'de master derecesini aldıktan sonra kendi okulunda Yunanca ve retorik dersleri vermeye başladı. Elçilik sekreteri olarak Kıta Avrupa'sına 1658 yılında yaptığı bir ziyaretten sonra Oxford'a dönerek tıp eğitimi görmeye başladı, sonradan dostu ve doktoru olarak Shaftesbury kontu Lord Ashley'e bağlandı. Bu soylu şansölye olduğunda, Locke, Sunumlar Bakanlığı görevini üstlendi.
Shaftesbury 1673'te görevinden ayrıldıktan iki yıl sonra Locke sağlık sebebiyle Fransa'ya gitti. Orada Sir John Banks'in oğlunun özel öğretmenliğini ve İngiltere'nin Paris Büyükelçisinin karısının doktorluğunu yaparak geçimini sağladı. 1679'da Shaftesbury tekrar iktidara gelince Locke'u İngiltere'ye çağırdı. Bu çağrıya isteksizce boyun eğen Locke, Shaftesbury'nin siyasi talihi ters dönene ve her ikisi de Hollanda'ya sığınana kadar siyasi konularda yardımcı olarak ve gelecekte "Nitelikler"i yazacak olan torununun eğitimiyle ilgilenerek hamisine hizmet etti.
Locke Hollanda'daki ilk iki yılını seyahat ederek ve bilim adamlarıyla görüş alışverişinde bulunarak geçirdi; ancak 1685 yılında, Shaftesbury ile dostluğunun ötesinde herhangi bir konuda suçlu bulunduğuna dair kanıt olmamasına rağmen, Hollanda hükümetinden Locke'u hain olarak İngilizlere teslim etmesi istenince 1686'da 2. James tarafından affedilene kadar saklanmak zorunda kaldı.
Locke 54 yaşma gelene kadar hayatı boyunca yaptığı çalışmaları ve düşüncelerinin sonuçlarını yayınlamadı. Şaheseri "İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Deneme"nin özeti dostu Le Clerc'in "Bibliotheque Universell'inde basıldı. Eserin tam metni l690'da yayımlandı. Sonradan "Eğitim Üzerine" başlığıyla basılan bu mektupları bir dostuna oğlunun terbiyesine ilişkin tavsiye olarak Hollandada yazdı. Sürgün boyunca Locke gelecekte kral ve kraliçesi olacak William ve Mary ile dostane ilişkilere girdi; ve devrim gerçekleştiğinde 1689'da prensesle beraber İngiltere'ye döndü. Kendisine önerilen Prusya büyükelçiliğini sağlık sebebiyle reddetti. Ülkesinde kalarak "Deneme"sini yayımladı.
Hayatının geri kalanını çoğunlukla Essex'de dostları Cudworth'ler ve Masham'ların evinde geçirdi. Temyiz Komiserliği ve bir süre için kendisini ekonomik sorunlarla ilgilenmeye iten Ticaret ve Fidanlık Konseyi üyeliği yaptı. Oates'te ev sahibinin torunun eğitimiyle ilgilenerek eğitim kuramlarını uygulama fırsatını buldu. Elde ettiği sonuçlar yöntemlerine olan inancını doğruladı. 27 Ekim l704'te Oates'te öldü.
Locke'un lise ve üniversite yıllarında uygulanan eğitim yöntemlerini onaylamadığı anlaşılmaktadır, ve yargılara varırkenki bu bağımsız tavrı hayatı boyunca fark edilmektedir. Tıp biliminde hala varolan ve çeşitli ilim dallarındaki Bacon ve Hobbes'un da saldırdığı skolastikçiliğin şiddetle aleyhinde oldu. O zamanın ünlü doktoru dostu Sydenham'ın benimsediği deneysel yöntemleri savundu. Eğitim kuramı ve yönteminde dönemine göre ileri görüşlere sahip oldu. Özellikle alışkanlıkların oluşumu yönetimi ve takibinde eğitim temel amacının bilgiden ziyade zihin ve erdem eğitimi olduğunda ısrar etti. Sahip olduğu görüşlerin birçoğu, eğitimin reformcularının başardıklarından daha çok hedefledikleri amaçlar arasındadır. "Düşüncelerde gerçek amacın bir okul sistemin oluşumdan ziyade bir beyefendinin oğlunun bireysel eğitimi olduğunun izleri gözlemlenmektedir.
Locke, filozof olarak çok büyük bir üne sahiptir. İngiliz ampirik görüş okulunun atası oldu ve tüm Avrupa'nın felsefi düşüncesi üzerine büyük etki yaptı. İngiltere'deki hemen hemen tüm entelektüel hareketlerin kökeni Locke'a dayalıdır ve Hume'un şüpheciliği "İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Deneme"de sunulan ilkelerin mantıksal gelişimidir.
Kaynak: John Locke - "Eğitim Üzerine Düşünceler" - giriş yazısı
Shaftesbury 1673'te görevinden ayrıldıktan iki yıl sonra Locke sağlık sebebiyle Fransa'ya gitti. Orada Sir John Banks'in oğlunun özel öğretmenliğini ve İngiltere'nin Paris Büyükelçisinin karısının doktorluğunu yaparak geçimini sağladı. 1679'da Shaftesbury tekrar iktidara gelince Locke'u İngiltere'ye çağırdı. Bu çağrıya isteksizce boyun eğen Locke, Shaftesbury'nin siyasi talihi ters dönene ve her ikisi de Hollanda'ya sığınana kadar siyasi konularda yardımcı olarak ve gelecekte "Nitelikler"i yazacak olan torununun eğitimiyle ilgilenerek hamisine hizmet etti.
Locke Hollanda'daki ilk iki yılını seyahat ederek ve bilim adamlarıyla görüş alışverişinde bulunarak geçirdi; ancak 1685 yılında, Shaftesbury ile dostluğunun ötesinde herhangi bir konuda suçlu bulunduğuna dair kanıt olmamasına rağmen, Hollanda hükümetinden Locke'u hain olarak İngilizlere teslim etmesi istenince 1686'da 2. James tarafından affedilene kadar saklanmak zorunda kaldı.
Locke 54 yaşma gelene kadar hayatı boyunca yaptığı çalışmaları ve düşüncelerinin sonuçlarını yayınlamadı. Şaheseri "İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Deneme"nin özeti dostu Le Clerc'in "Bibliotheque Universell'inde basıldı. Eserin tam metni l690'da yayımlandı. Sonradan "Eğitim Üzerine" başlığıyla basılan bu mektupları bir dostuna oğlunun terbiyesine ilişkin tavsiye olarak Hollandada yazdı. Sürgün boyunca Locke gelecekte kral ve kraliçesi olacak William ve Mary ile dostane ilişkilere girdi; ve devrim gerçekleştiğinde 1689'da prensesle beraber İngiltere'ye döndü. Kendisine önerilen Prusya büyükelçiliğini sağlık sebebiyle reddetti. Ülkesinde kalarak "Deneme"sini yayımladı.
Hayatının geri kalanını çoğunlukla Essex'de dostları Cudworth'ler ve Masham'ların evinde geçirdi. Temyiz Komiserliği ve bir süre için kendisini ekonomik sorunlarla ilgilenmeye iten Ticaret ve Fidanlık Konseyi üyeliği yaptı. Oates'te ev sahibinin torunun eğitimiyle ilgilenerek eğitim kuramlarını uygulama fırsatını buldu. Elde ettiği sonuçlar yöntemlerine olan inancını doğruladı. 27 Ekim l704'te Oates'te öldü.
Locke'un lise ve üniversite yıllarında uygulanan eğitim yöntemlerini onaylamadığı anlaşılmaktadır, ve yargılara varırkenki bu bağımsız tavrı hayatı boyunca fark edilmektedir. Tıp biliminde hala varolan ve çeşitli ilim dallarındaki Bacon ve Hobbes'un da saldırdığı skolastikçiliğin şiddetle aleyhinde oldu. O zamanın ünlü doktoru dostu Sydenham'ın benimsediği deneysel yöntemleri savundu. Eğitim kuramı ve yönteminde dönemine göre ileri görüşlere sahip oldu. Özellikle alışkanlıkların oluşumu yönetimi ve takibinde eğitim temel amacının bilgiden ziyade zihin ve erdem eğitimi olduğunda ısrar etti. Sahip olduğu görüşlerin birçoğu, eğitimin reformcularının başardıklarından daha çok hedefledikleri amaçlar arasındadır. "Düşüncelerde gerçek amacın bir okul sistemin oluşumdan ziyade bir beyefendinin oğlunun bireysel eğitimi olduğunun izleri gözlemlenmektedir.
Locke, filozof olarak çok büyük bir üne sahiptir. İngiliz ampirik görüş okulunun atası oldu ve tüm Avrupa'nın felsefi düşüncesi üzerine büyük etki yaptı. İngiltere'deki hemen hemen tüm entelektüel hareketlerin kökeni Locke'a dayalıdır ve Hume'un şüpheciliği "İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Deneme"de sunulan ilkelerin mantıksal gelişimidir.
Kaynak: John Locke - "Eğitim Üzerine Düşünceler" - giriş yazısı
